تاکید مستمر ۲۰ ساله امام امت بر یک کلیدواژه

تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب بر توجه به پیشرفت علم و فناوری بهانه‌ای شد تا بیانات ایشان درباره جنبش نرم‌افزاری را مرور کنیم.

به گزارش مشرق، امام امت در سال‌های گذشته بارها بر پیشرفت علمی تأکید فرموده و راهکارهایی را نیز برای تحقق این امر ارائه داده‌اند، حتی رهبر معظم انقلاب این راهکارها را در ۶ بند در قالب سیاست‌های علمی و فناوری کشور ابلاغ فرمودند.

ایشان امسال را سال «حمایت از تولید داخلی» عنوان فرموده و برای چندمین بار به تازگی بر توسعه توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید فرمودند.

تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب بر توجه به پیشرفت علم و فناوری بهانه‌ای شد تا راهکارهای ایشان درباره پیشرفت علمی را چند باره مرور کنیم.

ایشان از سال‌ها پیش بر جنبش نرم‌افزاری تأکید فرموده و این جنبش را تلاش و برنامه‌ریزی برای عدم نیاز به دیگران و خودکفایی تعریف کردند.

در همین راستا بر آن شدیم تا در این گزارش به مرور برخی از اظهارات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری درباره جنبش نرم‌افزاری بپردازیم.

* دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم‌افزاری همه جانبه در اختیار ملت بگذارد

دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم‌افزاری همه‌جانبه و عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با قالبها و نوآوریهای علمی خودی بتوانند بنای حقیقی یک جامعه‌ آباد و عادلانه‌ مبتنی بر تفکرات و ارزش‌های اسلامی را بالا ببرند.

امروز کشور ما از دانشگاه این را می‌خواهد. دانشگاه را مشغول چه کاری کنند که دانشجو و استاد را از این راه باز بدارند؟ یقین بدانید یکی از چیزهایی که امروز مورد توجه سرویس‌های اطلاعاتی است، این نکته است که ببینند چگونه می‌توانند دانشجوی بیدار و دانشگاه آگاه ایرانی را از آن راهی که می‌تواند به اعتلای کشور بینجامد، منصرف کنند و مانعش بشوند.

(بیانات در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر- ۱۳۷۹/۱۲/۰۹)

* ما به جنبش نرم‌افزاری احتیاج داریم، برای همین جنبش نرم‌افزاری‌ای که من گفتم، بنشینید پیشنهاد تدوین کنید

من دو سه سال پیش در یک اجتماع دانشجویی در یکی از دانشگاه‌ها گفتم: امروز ما به جنبش نرم‌افزاری احتیاج داریم. یک جنبش و یک حرکت و یک تلاش عمومی لازم است. این تلاش عمومی، فقط وابسته به مدیریّت‌ها نیست. شما ناگهان با خودتان فکر نکنید که مدیریّت‌ها نمی‌کنند، پس چطور می‌شود؛ همه‌اش مربوط به مدیریّتها نیست.

خواست و اراده شما - یکی از شما بچه‌های عزیز گفتید عشق؛ بله، عشق - عاشقانه کار کردن و با عشق دنبال علم و تحقیق رفتن و خواستن، اینها نقش دارد. این قلّه‌های علمی‌ای که شما در دنیا مشاهده می‌کنید، همیشه با رفاه همراه نبوده است. البته علم با خودش رفاه و سیادت سیاسی و برتری نظامی می‌آورد؛ در همه بخش‌های اقتصادی و سیاسی نفوذ کلمه ایجاد میکند؛ پول یک کشور را تقویت میکند و اقتصاد یک کشور را رونق میدهد. اینها همه هنرهای علم است؛ اما وقتی خود علم میخواهد به وجود آید، لزوماً در بستری از رفاه و راحتی و لذّت و چرب و شیرین‌های دنیا به وجود نمی‌آید.

شما بیایید خودتان فکر کنید. برای همین جنبش نرم‌افزاری‌ای که من گفتم، بنشینید پیشنهاد تدوین کنید. عجله هم نمی‌کنیم - یعنی نمی‌گوییم ظرف یک یا دو ماه به ما پیشنهاد بدهید - بنشینید فکر کنید و یکی دو سال دیگر قراری بگذارید و باز پیش ما بیایید و بگویید پیشنهاد ما اینهاست؛ یعنی حقیقتا به راهکارهای عملی برسید. از آنچه که به عنوان پیشنهاد ناشی از لمس واقعیت‌ها به ما داده شود، کاملا استقبال می‌کنیم و همت می‌کنیم که ان‌شاءالله آنچه ممکن است، تحقق پیدا کند.

( بیانات در دیدار جمعی از نخبگان- ۱۳۸۱/۰۷/۰۳)

* مسائل اصلی کشور، مسأله‌ اقتصاد و مسأله‌ علم و ارتقای پایه‌ علمی دانشگاه‌ها و همان جنبش نرم‌افزاری است

ما می‌توانیم. امکانات به اندازه‌ کافی در اختیار مسؤولان کشور هست برای این‌که بتوانند کارها را انجام دهند. شرطش این است که کار را وجهه‌ همت اصلی قرار دهند. سرگرمی‌های سیاسی، طرح مسائل غیرلازم و خیالی، بزرگ کردن مسائل کوچک و در سایه‌ی بزرگ کردن آنها، پوشاندن مسائل اصلی کشور، مضر است.

مسائل اصلی کشور، مسأله‌ اقتصاد و مسأله‌ علم و ارتقای پایه‌ علمی دانشگاه‌ها و همان جنبش نرم‌افزاری است که ما بارها در دانشگاه‌ها و در دیدار با دانشجویان و اساتید در میان گذاشته‌ایم؛ همچنین مسأله‌ حفظ روحیه و فرهنگ دینی جوانان است.

اینهاست که می‌تواند یک ملت و بخصوص ملت ما را سر پا و مستحکم نگهدارد و توطئه‌های دشمن را خنثی کند. بنابراین مسؤولان اولا در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی، علمی و در زمینه‌ی مبارزه‌ی با مفسدان و مخربان تلاش کنند و کار را وجهه‌ی همت خود قرار دهند. دوم این‌که اختلافات را کنار بگذارند. این اختلافات و دوگانگیها برای مصالح کشور و منافع مردم و نیروی مقاومت در مقابل دشمن، زیانبار است.
( بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان- ۱۳۸۱/۸/۱۳)

* باید اهل علم در محیط دانشگاه به همان چیزی که بنده از آن به نهضت نرم‌افزاری در محیط علمی تعبیر کردم، بپردازند 

آنچه ما را تشجیع می‌کند که این فکر را دنبال کنیم، وجود استعدادها در داخل کشور است. اما دوستان! استعداد به تنهایی کافی نیست.

تأکید بنده این است: استعداد شرط لازم است، نه شرط کافی. در کنار استعداد، تلاش و مجاهدت عالمان، اندیشمندان و استادان هم لازم است.

این به معنای نفی وظیفه‌ دستگاه‌های دولتی در زمینه‌هایی که وظیفه دارند نیست؛ به معنای نادیده گرفتن مشکلات اساتید هم نیست. این خود یک حقیقت و توقع بجایی است که باید اهل علم در محیط دانشگاه به تولید علم، به نگاه مبتکرانه و سازنده در زمینه‌ علم - به همان چیزی که بنده از آن به نهضت نرم‌افزاری در محیط علمی تعبیر کردم - بپردازند؛ ما نیاز به این موضوع داریم. البته دستگاه‌های دولتی بزرگترین مسؤولیت را دارند.
( بیانات در دیدار جمعی از اساتید دانشگاه‌ها- ۱۳۸۱/۰۸/۲۲) 

* ما باید تجربیات ناشی از مباحثه و گفتگوی سالم و محترمانه و شجاعانه را به‌صورت تجربه‌های انباشته‌ای درآوریم تا بتوانیم علم را بارور نماییم

البته این کارها باید سازماندهی شود. ما باید این تجربیات ناشی از مباحثه و گفتگوی سالم و محترمانه و شجاعانه را به‌صورت تجربه‌های انباشته‌ای درآوریم تا بتوانیم از آنها استفاده کنیم و علم را بارور نماییم.

عین همین قضیه در دانشگاه وجود دارد. بارها گفته‌ام، این نهضت نرم‌افزاری که من این همه در دیدارهای دانشگاهی بر روی آن تأکید کردم، به همین معناست. ما باید علم و فرهنگ را تولید نماییم و باید کار اساسی کنیم. حکومت باید به‌صورت آشکار از برخورد افکار به‌صورت سالم حمایت کند.
( بیانات در دیدار جمعی از اعضای انجمن قلم‌- ۱۳۸۱/۱۱/۰۸)

* بدون پیشرفت علم، در این دنیای متنوّع نمی‌شود رقابت کرد و پیش رفت

چند شعاری که ما در این دو سه سال داده‌ایم، همه در جهت مبارزه با فساد بوده است؛ چون فساد در جامعه رخنه ایجاد میکند. شعارهای دیگر، جنبش عدالتخواهی - در بلند مدّت - جنبش نرم‌افزاری و جنبش تولید علم بوده است. البته جنبش تولید علم، بدون پیشرفت علم ممکن نیست. بدون پیشرفت علم، در این دنیای متنوّع نمی‌شود رقابت کرد و پیش رفت؛ حتماً پیشرفت علم لازم است. این، وظیفه دانشگاه‌ها و دانشجویان و اساتید را بسیار سنگین میکند. 

(بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی-۱۳۸۲/۲/۲۲)

* در زمینه‌ علمی، نهضت نرم‌افزاری و تولید علم باید تحقق پیدا کند. این شعار نیست

در زمینه علمی، نهضت نرم‌افزاری و تولید علم - که ما دو سه سال است مرتّب آن را مطرح کرده‌ایم - باید تحقّق پیدا کند. این شعار نیست. من دنبال این قضیه را گرفته‌ام و به همه مراکزی که ممکن بوده، توصیه کرده‌ام. منتها من کار اجرایی نمیکنم؛ کار اجرایی را باید دستگاههای اجرایی بکنند. بحمدالله این کار شروع شده؛ اما باید مسأله تولید علم جدّی شود. ما باید در همه زمینه‌ها - چه علوم طبیعی و چه علوم انسانی - علم تولید کنیم. اتّصال علم و صنعت - که من بارها روی آن تأکید کرده‌ام - باید تحقّق پیدا کند. همه اینها ساز و کار دارد و میتواند در برنامه گنجانده شود.
(بیانات در دیدار کارگزاران نظام- ۱۳۸۲/۰۵/۱۵)

* این مهر «نمی‌توانیم» و «نمی‌توانید» را بایستی از ذهن خودمان پاک کنیم

بنده - همان‌طور که بعضی از دوستان اشاره کردند - چند سالی است که مسأله‌ی نهضت نرم‌افزاری را در محیط علمی کشور مطرح کرده‌ام. این، یعنی چه؟ یعنی ما نباید به فراگیری قانع باشیم؛ باید هدف تحقیق و آموزش ما تولید علم باشد؛ یعنی رسیدن به آن‌جایی که نوآوریهای علمی در فضای موجود بشری، از آن‌جا شروع می‌شود. ما از لحاظ استعداد، نسبت به کسانی که دانش را در دنیا تولید کردند، گسترش دادند، پیش بردند و بر اساس دانش، فنآوریهای پیچیده را به‌وجود آوردند، کمبود نداریم. البته تولید علم به معنای این نیست که ما ترجمه و فراگیری را نفی کنیم؛ نه، آن هم لازم است، بلکه من می‌گویم در ترجمه و فراگیری نباید توقف کرد.

ما باید از محاصره‌ موجود که کشورهای جهان سوم در آن قرار گرفته‌اند، خودمان را خارج کنیم. این فقط وظیفه‌ ما نیست، بلکه وظیفه‌ همه‌ ملتهای دنیاست که در دوره‌ای از کاروان علم عقب ماندند.

من اعتقاد راسخم - که این اعتقاد با نظر خبرگان و کارشناسان فن تأیید شده است - این است که ما می‌توانیم این کار را بکنیم. این مهر «نمی‌توانیم» و «نمی‌توانید» را که یکی از بخش‌های عمده‌ سیاست فرهنگی دشمنان بوده، بایستی از ذهن خودمان پاک کنیم. البته من احساس می‌کنم که در همین زمینه هم می‌توانیم پیشرفت کنیم؛ چرا که الان می‌بینم شما استادان و دانشجویان در محافل دانشجویی، از نهضت نرم‌افزاری و تولید علم به‌عنوان شعارهای عملی و فعال یاد می‌کنید. این، خیلی موفقیت است که ما به این فکر افتاده‌ایم و این موضوع به‌صورت شعار، درخواست و خواسته درآمده است.
(بیانات در دیدار جمعی از اساتید دانشگاه‌ها-۱۳۸۲/۰۸/۰۸)

* من می‌گویم در این قضیه شما باید جدی باشید؛ نباید مسائل کشور و آینده را به بازیچه گرفت

بنده وقتی جنبش نرم‌افزاری یا تولید علم را - که معنایش خارج شدن علم از حالت تقلیدی و ترجمه‌ای است - مطرح کردم، مسأله به این صورت زنده نبود.

الان هرجا که به محیط‌های دانشجویی و دانشگاهی می‌روم، می‌بینم استاد، دانشجو، محقق و پژوهشگر از جنبش نرم‌افزاری حرف می‌زند. این خوب است. وقتی در یک مجموعه باور به‌وجود آمد، این باور پشتوانه‌ حرکت ماندگار و پایدار خواهد بود. ما این را می‌خواهیم. من می‌گویم در این قضیه شما باید جدی باشید؛ نباید مسائل کشور و آینده را به بازیچه گرفت.
(بیانات در دیدار جمعی از اعضای تشکل‌ها و جمعی از نخبگان دانشجویی-۱۳۸۲/۰۸/۱۵)

* یک نهضت که با گفتن و دستور و فرمان راه نمی‌افتد، بلکه باید زمینه‌هایش فراهم شود

یکی از مهمترین قسمتهای یک حرکت، «شروع حرکت» است که ما این قسمت را شروع کرده‌ایم؛ یعنی آن قدرت بالایی که متکفل شروع و راه‌اندازی است، این حرکت را به برکت انقلاب و نظام اسلامی سرمایه‌گذاری کرده است.

شما این را بدانید که اگر این کشور به برکت انقلاب، کار رهاسازی نیروها و توانها را به خود نمی‌دید و بنا بود که مثل همان‌چه که در خیلی از کشورها هست، در این نظام نیز وجود داشته باشد، مطلقا چنین پدیده‌ی عظیمی در کشور ما به‌وجود نمی‌آمد.

البته ما فقط راه افتاده‌ایم؛ این خیلی مهم است؛ منتها باید این راه را برویم. همه‌ی حرف من در این چند سال همین است که می‌گویم باید این حرکت انجام گیرد؛ کننده‌ی کار هم صاحبان استعداد هستند.

البته مسؤولان وظایف بسیار مهم و لازمی را بر عهده دارند؛ در این هیچ تردیدی نیست. گاهی تخلفاتی هم می‌شود؛ بخشی هم عمل می‌شود؛ با این همه ما برای برطرف کردن این مسائل تلاش می‌کنیم.

شما این را بدانید که بنده به صرف این‌که بگویم نهضت نرم‌افزاری راه بیفتد، اکتفا نکرده‌ام. یک نهضت - نهضت به معنای جنبش و حرکت و حضور مبارزه‌گر - که با گفتن و دستور و فرمان راه نمی‌افتد، بلکه باید زمینه‌هایش فراهم شود. من می‌گویم این نهضت نرم‌افزاری راه افتاده است؛ چرا که امروز خود آن تبدیل به گفتمان و فکر رایج شده است. این خیلی اهمیت دارد. خیلیها به این‌که ما می‌توانیم و باید علم را به‌وجود آوریم و مرزهای آن را بشکنیم و جلو برویم، اصلا توجه نداشتند.

همین مطلب که بعضی از دوستان گفتید، درست است؛ حافظ بودن کافی نیست؛ بعضیها اکتفا می‌کردند به این‌که دانسته‌های دیگران را حفظ کنند؛ اما امروز این میل، عزم و احساس در خیلی از جوانان، اساتید و نخبگان ما به‌وجود آمده که باید علم را تولید کرد. من هم همین را اصرار دارم و دنبال می‌کنم؛ کننده‌ کارش هم شما - مجموعه‌ کسانی که اهل علمند و بخشی از آنها شما نخبگان هستید که الان این‌جا تشریف دارید - هستید. باید همت کنید؛ نباید دلسرد شوید؛ همچنان‌که این برادرمان گفتند: «ما هستیم و خواهیم بود»؛ باید هم باشید؛ باید هم بکنید؛ وظیفه‌ی تاریخی ما و شماست. سرنوشت آینده این کشور به همین تصمیمی که امروز ما خواهیم گرفت و عملی خواهیم کرد، بستگی دارد.
(بیانات در دیدار جمعی از نخبگان علمی-۱۳۸۲/۱۱/۲۱)

* گفتم موضوع بسیار مهم‌ تولید علم و جنبش نرم‌افزاری و خط‌شکنی در جبهه‌ علم‌آفرینی را مطرح می‌کنم، تا بشود فرهنگ محیط دانشگاهی

من سه چهار سال قبل در یکی از دانشگاه‌های تهران گفتم اگر بنا بود بودجه‌ کارهای تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور را من تنظیم کنم و در اختیار بگیرم، آن‌گونه که مصلحت است عمل می‌کردم؛ اما آن شرایط فراهم نیست و مسؤولان بخشها طبق قانون اختیاراتی دارند که باید انجام دهند.

گفتم موضوع بسیار مهم‌ تولید علم و جنبش نرم‌افزاری و خط‌شکنی در جبهه‌ علم‌آفرینی را مطرح می‌کنم، تا بشود فرهنگ محیط دانشگاهی. وقتی این شد، آن وقت دیگر نگرانی نیست؛ زیرا ده‌ها و صدها هزار دل معتقد و مشتاق و جسم و ذهن جوان و خسته نشو در این راه می‌افتند و آن را دنبال می‌کنند.

من امروز نشانه‌های این پیشاهنگان امید و بشارت کشور را می‌بینم. همیشه به خود و به مخاطبانم گفته‌ام افق روشن است و امروز تأکید می‌کنم که افق، بسیار روشن و درخشان است و کار دست شماست؛ دست شما جوانان.
(بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان قزوین-۱۳۸۲/۰۹/۲۶)

* با کار و تلاش می‌شود از مرزهایی که امروز دانش دارد، عبور کرد

مرزهای دانش را بشکنید. این‌که من میگویم نهضت نرم‌افزاری، انتظار من از شما جوانها و اساتید این است. تولید علم کنید. به سراغ مرزهای دانش بروید. فکر کنید. کار کنید. با کار و تلاش می‌شود از مرزهایی که امروز دانش دارد، عبور کرد؛ در بعضی رشته‌ها زودتر و در بعضی رشته‌ها دیرتر. فناوری هم همین‌طور است. علم باید ناظر به فناوری باشد. فناوری هم مرحله‌ی بسیار مهم و بالایی است. در فناوری هم میتوانیم پیش برویم؛ همچنان‌که رفتیم.
 (بیانات در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های استان همدان- ۱۳۸۳/۰۴/۱۷)

* نهضت نرم‌افزاری و تولید علم و اندیشه و فکر باید جدی گرفته شود

آگاه‌سازی نسبت به مقوله‌های حساس؛ مثل علم. مسأله‌ی علم در کشور خیلی مهم است. با مطالعه‌ دقیق و همه‌جانبه، انسان به چند سرفصل معدود می‌رسد، که یکی از آنها علم است. ما برای آینده به علم احتیاج داریم. نهضت نرم‌افزاری و تولید علم و اندیشه و فکر که مطرح شد، باید جدی گرفته شود.

خوشبختانه زمینه‌ها کاملا آماده و استقبال هم خیلی خوب است. مردم را نسبت به مقوله‌ی علم، امنیت، پرورش نخبگان، اقتدار ملی، کار و ابتکار گره‌گشا و پیشبرنده و مقولاتی از این قبیل حساس کنید.
(بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما- ۱۳۸۳/۰۹/۱۱)

* جنبش نرم‌افزاری یعنی دست خود را دراز نکنید تا دیگران برایتان بکارند

چند سال پیش، اول‌بار در دانشگاه امیرکبیر مسأله‌ی جنبش نرم‌افزاری را مطرح کردم. جنبش نرم‌افزاری، یعنی در زمینه‌ی علم، تولید علم و شکستن مرزهای علم، یک جنبش و یک حرکت عظیم به‌وجود بیاید.

از این پیشنهاد استقبال شد و من امروز می‌بینم که در سخنان اساتید و مسؤولان دانشگاه‌ها روی این نکته تکیه می‌شود. البته تا مدتی بعضی‌ها می‌گفتند ما نمی‌دانیم اصلا معنای این حرف چیست! عده‌ای هم شبهه می‌کردند که علم مگر تولیدکردنی است! البته بحث لغوی می‌کردند و می‌گفتند چرا گفته‌اید تولید علم! شما هرچه می‌خواهید اسمش را بگذارید؛ مقصود که معلوم است.

جنبش نرم‌افزاری، یعنی در معرفت علمی ننشینید دست خود را دراز کنید تا دیگران بکارند و میوه‌چینی کنند و هر مقدار از میوه را که لازم نداشتند، بیاورند در دست شما بگذارند. برو بکار، برو آبیاری کن، برو روی بنایی که دیگران ساخته‌اند، بنا بساز؛ این هدف ما بود. عده‌یی می‌گفتند ما نمی‌فهمیم! الان هم از گوشه و کنار شنیده‌ام که عده‌یی سخنان یأس‌آفرین می‌زنند: مگر ما می‌توانیم؟ بله، می‌توانیم. ما در میدانهای گوناگون و در فضای معرفت علمی امروز دنیا می‌توانیم کارهایی بکنیم که هنوز در دنیا نو باشد؛ این در همه‌ زمینه‌ها کاملا امکان‌پذیر است.
(بیانات در دیدار جمعی از رؤسای دانشگاه‌ها- ۱۳۸۳/۱۰/۱۷)

* تحقیق علمی به معنای فقط فراگیری و تقلید نیست؛ تحقیق، ضد تقلید است

همین نهضت نرم‌افزاری و تولید علم که بنده گفته‌ام، در دانشگاه شما و در رشته‌ علوم انسانی، همین است که هر چه می‌توانید بیشتر بیاموزید و تحقیق کنید. البته همان‌طور که گفتم، اساتیدی هستند که فرآورده‌های اندیشه‌های غربی در علوم انسانی، بت آنهاست.

در مقابل خدا می‌گویند سجده نکنید؛ اما در مقابل بت‌ها به راحتی سجده می‌کنند؛ دانشجوی جوان را دست او بدهی، بافت و ساخت فکری او را همان‌طوری که متناسب با آن بت خود او است، می‌سازد؛ این ارزشی ندارد و درست نیست. بنده به این‌طور افراد، هیچ اعتقادی ندارم. این استاد هر چه هم دانشمند باشد، وجودش نافع نیست، مضر است. امروز خوشبختانه ما دانشمندان جوان مؤمن و تحصیل‌کرده‌های باایمان داریم که می‌توانند یک حرکت علمی فراگیر و به معنای واقعی کلمه، در عرصه‌ی علوم انسانی به وجود آورند؛ از اینها باید استفاده بشود. مواظب باشید دچار آن بت‌پرستی نشوید؛ آن کسی که در فلسفه، اقتصاد، علوم ارتباطات و سیاست، همان حرفی که از دهن یک متفکر غربی درآمده، آن را حجت می‌داند؛ حالا گاهی اوقات آن حرف هم در خود غرب نسخ شده! از این نمونه‌ها ما زیاد هم داریم.

یک مطلبی را چهل، پنجاه سال پیش، یک فیلسوف اجتماعی یا سیاسی در غرب گفته و بعد آمدند ده تا نقد بر آن نوشته‌اند؛ این آقا تازه به حرف آن پنجاه سال قبل دست یافته و به عنوان حرف نو، به داخل کشور می‌آورد و با به‌به و چه‌چه آن را به خورد دانشجو و شاگرد و محیط خودش می‌دهد؛ از این قبیل هم داریم. چقدر براساس همین نظرات اقتصادی غربی، بانک جهانی و مجامع پولی و مالی جهانی به ملت‌ها و دولت‌ها برنامه‌ها دادند و چقدر از طرف خود غربی‌ها علیه آنها موارد نقض نوشته شده! باز هم کسانی را داریم که همان توصیه‌ها را می‌آیند عینا تکرار می‌کنند و عینا همان نسخه‌ها را می‌نویسند.

این غلط است. تحقیق علمی به معنای فقط فراگیری و تقلید نیست؛ تحقیق، ضد تقلید است. این کار، کار شماست.
(بیانات‌ در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع)-۱۳۸۴/۱۰/۲۹)

* برای رسیدن به هر آرزوی بزرگ و هر هدف والایی، سازوکاری وجود دارد

برای رسیدن به هر آرزوی بزرگ و هر هدف والایی، سازوکاری وجود دارد؛ این سازوکار را باید جوانِ هوشمندِ فرزانه‌ دانشجو پیدا کند.

بحث جنبش نرم‌افزاری از همین قبیل است؛ بحث آزاداندیشی از همین قبیل است؛ بحث‌های گوناگونی که در زمینه‌های مختلف اجتماعی می‌شود، از همین قبیل است.
(بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان بسیجی-۱۳۸۴/۰۳/۰۵)

* نه باید تحولات را سرکوب کرد، نه باید تسلیم هر تحولی شد

نهضت نرم‌افزاری و جنبش نرم‌افزاری و نهضت تولید علم را ما مطرح کردیم؛ الان حدود ده سال می‌گذرد و امروز یک غوغایی راه افتاده است. چه کسی این را راه انداخته؟ من که یک کلمه بیشتر نگفتم. این کار را شما کردید؛ محقق ما، جوان ما و استاد ما؛ تحول از این قبیل است. وظیفه‌ نخبگان فکری و فرهنگی جامعه و حوزه و دانشگاه، مدیریت این تحول است. نه باید تحولات را سرکوب کرد، نه باید تسلیم هر تحولی شد. خوب، این تحول برای چیست؟ برای پیشرفت. پیشرفت چیست؟ باید آن را معنا کنیم.
(بیانات در دیدار دانشگاهیان سمنان-۱۳۸۵/۰۸/۱۸)

* از زمانی که نهضت تولید علم و نهضت نرم‌افزاری و مسئله‌ی نخبه‌پروری در کشور شروع شده، تا امروز ما خیلی پیشرفت کرده‌ایم

این سالهائی که شما راه افتادید و این کاروان علم در کشور حرکت کرده، دستاوردهای بسیار زیادی داشته. همین تقریبا ده دوازده سال اخیر که این تفکر علم‌گرائی و دنبال علم رفتن و نهضت تولید علم و نهضت نرم‌افزاری و مسئله‌ی نخبه‌پروری در کشور شروع شده، تا امروز ما خیلی پیشرفت کرده‌ایم. این پیشرفتها مغتنم است.
(بیانات در دیدار نخبگان جوان دانشگاهی-۱۳۸۷/۰۶/۰۵)

* در این سال‌های اخیر که مسئله‌ تولید علم و نهضت تولید علم، نهضت نرم‌افزاری یک حالت جهشی در این حرکت به وجود آمده است

در این سال‌های اخیر که مسئله‌ تولید علم و نهضت تولید علم، نهضت نرم‌افزاری، بازگشت به خود، اهتمام به تحقیق در دانشگاه‌ها مطرح شده، یک حالت جهشی در این حرکت به وجود آمده است؛ در بخشی از مسائل علمی و کارهای علمی و فناوری که نمونه‌هایش را دارید مشاهده می‌کنید، در زمینه‌ی دانش‌های پزشکی، در زمینه‌ی دانش‌های نو، در زمینه‌ مسائل هسته‌ای، در زمینه‌ی نانو و غیر این‌ها کارهای مهمی در دانشگاه‌های ما انجام گرفته است که در گذشته تصور نمی‌شد که ما بتوانیم؛ محقق ما، استاد ما، دانشجوی ما، جوان ما بتوانند به این نقاط دست پیدا کنند و این جهش را پیدا کنند؛ اما امروز پیدا شده. آنچه مهم است این است که این جهش باید ادامه پیدا کند.

ما در زمینه‌ مسائل علمی دچار عقب‌ماندگی مزمن هستیم. آنچه که اهمیت دارد - که من حالا بعد هم عرض خواهم کرد - مسئله‌ی ادامه‌ی حرکت سریع است. ما باید این سرعت و این شتابی را که در حرکت علمی ما وجود دارد، سال‌ها ادامه بدهیم؛ هیچ جایز نیست که ما اندکی توقف کنیم؛ زیرا عقب‌ماندگی ما از دنیای پیشرفته‌ی از لحاظ علمی، عقب‌ماندگی زیاد و قابل توجهی است؛ این را می‌دانیم، این را می‌فهمیم و از او رنج می‌بریم. علت هم این است که ملت ما یک ملت دارای هوش زیر متوسط نیست که بگوید حالا حقم است. ملت ما ملتی است که دارای هوش بالای متوسط جهانی است؛ این حرفی است که ثابت شده؛ همه می‌گویند. خیلی‌ها ذکر می‌کنند، می‌گویند، آثارش هم مشاهده می‌شود. سابقه‌ علمی ما و تاریخ علمی ما هم همین را تأیید می‌کند.

این ملت، آن هم در این نقطه‌ حساس از کره‌ی زمین، از لحاظ علمی دچار این عقب‌ماندگی و فقری که بر او تحمیل کرده‌اند باشد، غیر قابل تحمل است. ما خدا را شکر می‌کنیم که چشم ما را به این عقب‌افتادگی باز کرد؛ به ما تفهیم شد که ما دچار این فقر هستیم و خدا را شکر می‌کنیم که این همت، این شوق، این امید در مجموعه‌ی ما به وجود آمد که می‌توانیم این عقب‌ماندگی را برطرف کنیم.

بنابراین، این شتابی که وجود دارد، این جهشی که وجود دارد، باید سال‌ها ادامه پیدا کند.
(بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت‌-۱۳۸۷/۰۹/۲۴)

* ما باید خیلی پیش برویم؛ از راه‌های میان‌بر استفاده کنیم

یک مسئله‌ دیگر هم که به شدت به شما ارتباط پیدا میکند، مسئله‌ تولید علم است. خوشبختانه من می‌بینم در دانشگاه‌ها تولید علم و لزوم عبور از مرزهای دانش به یک گفتمان عمومی تبدیل شده. این خیلی برای من خرسند کننده و نویدبخش است. باید اجرائی کنید.

این پیشنهادهائی که این عزیزان من در زمینه‌های دانش و تحقیق و پژوهش و ایجاد مراکز و نخبه‌پروری و ارتباطات و غیره گفتند، همه در جهت همین مسئله‌ تولید علم است. این بسیار باارزش است.

این راه را باید دنبال کرد. ما عقبیم. امروز سرعت پیشرفت ما خوب است؛ اما با توجه به عقب‌ماندگی‌های گذشته که کشور ما دارد، هر چه سرعت‌مان بیشتر باشد باز هم زیادی نیست. ما باید خیلی پیش برویم؛ از راه‌های میان‌بر استفاده کنیم؛ از شتابِ فراوان بهره ببریم؛ ما باید در همه‌ علوم تولید داشته باشیم.
(بیانات در دیدار استادان و دانشجویان کردستان‌-۱۳۸۸/۰۲/۲۷)

* این که من توی این چند سال به دانشگاه‌ها مرتب راجع به مسائل علم و تحقیق و پژوهش و نوآوری و جنبش نرم‌افزاری و ارتباط صنعت و دانشگاه و اینها این همه تأکید کردم، برای خاطر این است که یک رکن امنیت بلندمدت کشور و ملتتان علم است

دستگاه استکبار فقط ایالات متحده‌ آمریکا نیست، یا فلان رئیس جمهور و فلان دولت آمریکا یا فلان کشور اروپائی نیست؛ دستگاه استکبار یک شبکه‌ عظیم‌تری است که شامل اینهاست؛ شبکه‌ صهیونیستی هست، شبکه‌ی تجار اساسیِ بین‌المللی هست، مراکز پولیِ عظیم دنیا هست؛ اینها هستند که مسائل سیاسی دنیا را دارند طراحی میکنند؛ دولتها را اینها می‌آورند، اینها میبرند. این مجموعه که تویش دولت ایالات متحده هست، دولتهای اروپائی هستند، خیلی از این نفتخوارهای ثروتمند منطقه‌ی خودمان هستند، با یک چنین قدرتِ رو به رشدِ رو به اعتلای در حال قدکشی بشدت مخالفند؛ بنابراین هرچه بتوانند، در مقابله‌ او کار میکنند.

توی این سی سال هم بیکار نماندند، هرچه بگذرد هم باز بیکار نمیمانند؛ مگر آن وقتی که شماها همت کنید؛ شما جوانها کشور را از لحاظ علمی، از لحاظ اقتصادی، از لحاظ امنیتی به نقطه‌ای برسانید که امکان آسیب پذیری‌اش نزدیک به صفر باشد؛ آن وقت کنار میکشند و توطئه‌ها تمام خواهد شد.

اینی که من توی این چند سال به دانشگاه‌ها مرتب راجع به مسائل علم و تحقیق و پژوهش و نوآوری و جنبش نرم‌افزاری و ارتباط صنعت و دانشگاه و اینها این همه تأکید کردم، برای خاطر این است که یک رکن امنیت بلندمدت کشور و ملتتان علم است.
(بیانات در دیدار دانشجویان و نخبگان علمی- ۱۳۸۸/۰۶/۰۴)

*خود بنده هم باور نمیکردم که این همه ظرفیّت برای پیشرفت و سرعت پیشرفت وجود داشته باشد؛ بعد ناگهان دیدیم واقعاً از اطراف، مثل چشمه‌ای جوشید

در زمینه‌ علم؛ ببینید ما یک حرکت پرشتابی را از حدود ده سال، یازده سال پیش به این طرف در زمینه‌ علم داریم؛ یک حرکت خوبی شروع شده و آنطور که من دارم میبینم و گزارشها را ملاحظه میکنم، این حرکت روزبه‌روز هم بیشتر شده، یعنی آن روز اوّلی که ما مسئله‌یاستغنای علمی و شکستن مرزهای علم و نهضت نرم‌افزاری را مطرح کردیم، خود بنده هم باور نمیکردم که این همه ظرفیّت برای پیشرفت و سرعت پیشرفت وجود داشته باشد؛ بعد ناگهان دیدیم واقعاً از اطراف، مثل چشمه‌ای جوشید.

الان شما نگاه کنید، مراکز تحقیقاتی ما، پارکهای علمی - فناوری ما، دانشگاههای ما در بخشهای مختلف، در حال جوششند؛ این باید متوقّف نشود.

در زمینه‌ اقتصاد هم این آن چیزی است که به ما کمک اساسی خواهد کرد؛ یعنی اگر ما توانستیم کار علمی را پیش ببریم و علم را اقتصادی کنیم - که حالا اشاره خواهم کرد - قطعاً در زمینه‌ی اقتصاد از فروش نفت و از خام‌فروشی‌هایی که داریم و مانند اینها، برای ما بسیار پر صرفه‌تر خواهد بود.
(بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت-۱۳۹۲/۰۶/۰۶)

* خوشبختانه امروز جنبش علمی در کشور تبدیل شده به یک جریان

نکته‌ دوّم در مورد مسئله‌ علم است. خوشبختانه امروز جنبش علمی در کشور تبدیل شده به یک جریان؛ این یک جریان تثبیت‌شده‌ در کشور است و در این تردیدی نیست. در این ده پانزده سال اخیر اساتید ما، دانشمندان ما، جوانان ما در این زمینه کار کردند؛ و آثار آن را هم در صعود رتبه‌ی علمی کشور مشاهده میکنیم. ما رسیدیم به رتبه‌ شانزدهم علمی جهان، این خیلی مهم است؛ رتبه‌ ما خیلی عقب‌تر و پایین‌تر از این حرفها بود؛ کشور را به رتبه‌ شانزدهم رساندند و این بسیار چیز باارزشی است.
(بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها-۱۳۹۴/۰۴/۱۳)

*روی مسئله‌ گفتمان تولید علم و پیشرفت علمی و جنبش نرم‌افزاری و شتاب رشد، تکیه کنید

هرجا هستید و با هر مجموعه‌ دانشگاهی‌ که روبه‌رو میشوید، روی مسئله‌ گفتمان تولید علم و پیشرفت علمی و جنبش نرم‌افزاری و شتاب رشد، تکیه کنید.

(بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت-۱۳۹۵/۰۶/۰۳)

* ما امروز پیشرفتهای زیادی داریم، این پیشرفتها ناشی از همین گفتمان‌سازی است 

در صحبتهای آقای دکتر ستّاری، بر مسئله‌ی علم و اقتصاد دانش‌بنیان و شرکت‌های دانش‌بنیان و مانند اینها تکیه شد و تأکید شد -بعضی دوستانِ دیگر هم اشاره کردند- این ناشی از یک گفتمان ده دوازده ساله است. یعنی وقتی که بحث شکستن خطوط مقدّم علمی و نهضت نرم‌افزاری و تولید علم مطرح میشود، دنبال می‌شود، گفته می‌شود در دانشگاه‌ها و تبدیل به گفتمان میشود، نتیجه این میشود که بنده گاهی اوقات که اینجا می‌نشینم و مثلاً مجموعه‌ی دانشگاهی -چه دانشجو، چه استاد- می‌آیند، میبینم همان حرفهایی را که ما مثلاً گفتیم، اینها دارند همان حرفها را به عنوان مطالبه بیان میکنند؛ این می‌شود گفتمان، این گفتمان است، این خوب است؛ وقتی این‌جور شد، آن‌وقت این پیشرفتهای علمی پیش می‌آید.

ما امروز در مسائل فضایی، در مسائل هسته‌ای، در نانو، در فنّاوری زیستی و دیگر موارد گوناگون، پیشرفتهای زیادی داریم، پیشرفتهای مهمّی داریم؛ این پیشرفتها ناشی از همین گفتمان‌سازی است.

وقتی گفتمان‌سازی شد، آن‌وقت همه به این فکر خواهند افتاد، یعنی در همه یک انگیزه‌ای به وجود می‌آید؛ کأنّه یک جادّه‌ وسیع و یک بزرگ‌راهی به وجود می‌آید که همه میل میکنند از این بزرگراه حرکت کنند.
(بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت-۱۳۹۵/۰۶/۰۳)

* جنبش نرم‌افزاری و حرکت علمی که اکنون به‌صورت «گفتمان عمومی» درآمده باید با قدرت ادامه یابد

جنبش نرم‌افزاری و حرکت علمی که اکنون به‌صورت «گفتمان عمومی» درآمده و دانشمندان جوان ما موفق به شکستن خطوط مرزی علم شده‌اند، باید با قدرت ادامه یابد، زیرا پیشرفت در هر عرصه‌ای، زمینه‌ساز پیشرفت‌های جدید در بخش‌های دیگر خواهد شد.
(بازدید فرمانده کل قوا از نمایشگاه صنعت دفاعی و دیدار با مسئولان و متخصصان وزارت دفاع- ۱۳۹۵/۰۶/۱۰)

*  از پانزده سال پیش یا اندکی بیشتر مسئله‌ نهضت علمی و نهضت نرم‌افزاری و حرکت عظیم علمی را مطرح کردم

این نهضت شروع شده. ببینید، بنده با فهم این مسئله، یعنی با این فهم از مسئله‌ کشور که کشور احتیاج دارد به یک چنین سازوکاری و به یک چنین حرکتی، از پانزده سال پیش یا اندکی بیشتر مسئله‌ نهضت علمی و نهضت نرم‌افزاری و حرکت عظیم علمی را مطرح کردم و خب دانشمندان، جوانها، اساتید، دانشگاه‌ها، بسیاری از بخشهای دولتهای مختلفی که سر کار آمدند استقبال کردند؛ و پیش رفت، امّا این حرکت یک حرکت روی جادّه‌ آسفالته نیست، حرکت در اتوبان نیست.

این حرکت، حرکتی است دارای مانع. این موانع را بایستی شناخت، این موانع را باید علاج کرد.
(بیانات در دیدار نخبگان علمی جوان-۱۳۹۵/۰۷/۲۸)

* حرکت نهضت علمی دشمن دارد

حرکت نهضت علمی دشمن دارد؛ دشمنش کیست؟ حالا بعضی خواهند گفت تا فلانی میگوید دشمن، مقصودش آمریکا و صهیونیست‌ها و مانند اینها است و توهّم توطئه [دارد]؛ نه، توهّم توطئه نیست، شناخت توطئه و دیدن توطئه است.
(بیانات در دیدار نخبگان علمی جوان-۱۳۹۵/۰۷/۲۸)

منبع: فارس